>>> กศน.จังหวัดมหาสารคาม<<<

คนที ดูแลสุขภาพผิวรับหน้าร้อน (ไทยโพสต์)

           คนที เป็นสมุนไพรวงศ์ : VERBENACEAE มีอยู่ 3 ชนิด คือ คนทีเขมา คนทีสอ คนทีสอทะเล อยากจะแนะนำให้รู้จักประโยชน์และนำมาใช้ดูแลผิวพรรณในสภาพอากาศที่ร้อนอบอ้าว จนเกิดโรคผิวหนัง เชื้อรา ผื่นคันได้ดี ใช้ได้ทั้งแบบสด นำไปต้มอาบหรืออบ ทำสบู่ แชมพูสมุนไพร หรือแม้แต่น้ำมันนวดตัวช่วยคลายกล้ามเนื้อได้เป็นอย่างดี

           คนทีแต่ละประเภทมีชื่อวิทยาศาสตร์แตกต่างกัน คนทีเขมา (Nagundo Chest Nut) มีชื่อวิทยาศาสตร์ : Vitex negundo Linn. ทั้งต้นมีสรรพคุณนำไปใช้ได้ดี ส่วนของ ใบ รสหอมร้อน แก้ไข้หวัด เจ็บคอ ปวดศีรษะ ปวดตามข้อตามกล้ามเนื้อ แก้เยื่อจมูกอักเสบ แก้ไข้ป่า แก้ดีซ่าน แก้กลาก เกลื้อน แก้ฝี แก้เชื้อราที่เท้า ถอนพิษสาหร่ายทะเล ดอก รสหอมฝาด แก้ไข้ แก้ท้องเสีย ลูก รสหอมร้อน ขับเสมหะ แก้หอบหืด ไอ แก้ไข้หวัด ไข้ป่า รักษาแผลในกระเพาะอาหา เปลือกต้น รสหอมร้อน แก้ไข้ แก้ฟกบวม แก้ริดสีดวง แก้ลมเสียดแทง ปวดท้อง แก้พยาธิ ราก รสร้อนเมา แก้ลม ขับเหงื่อ แก้ริดสีดวงแห้ง และ ยาง รสร้อนเมา ขับเลือดและลมให้กระจาย แก้คุดทะราด บำรุงกำลัง ฆ่าพยาธิผิวหนัง

           ชาวบ้านนิยมนำมาใช้ประโยชน์ เช่น

           1. เอาใบต้มเอาแต่น้ำ ใช้ผสมในน้ำอาบเพื่อให้มีกลิ่นหอม และรักษาไข้หวัด เจ็บคอ ไอ หรือโรคผิวหนังกลาก เกลื้อน ฝี เชื้อราที่เท้า

           2. เอารากและใบทำเป็นลูกประคบ แก้อาการปวดตามกล้ามเนื้อ

           3. เชื้อราที่เท้า ใช้ใบสดตำละเอียดพอกบริเวณที่เป็นเชื้อรา

           คนทีสอ (Indian Privet) ชื่อวิทยาศาสตร์ : Vitex tritolia Linn. มีสรรพคุณของส่วนต่าง ๆ ได้แก่ ใบ รสร้อนสุขุมหอม บำรุงน้ำดี ขับลม แก้หืดไอ ฆ่าแม่พยาธิ แก้สาบสางในร่างกาย แก้ริดสีดวงจมูก แก้เสมหะจุกคอ แก้ลำไส้พิการ ปวดตามข้อ ปวดกล้ามเนื้อ ขับเหงื่อ ดอก รสหอมฝาด แก้ไข้ในหญิงมีครรภ์ แก้ไข้ ใช้รักษาอาการไข้ซึ่งบังเกิดแต่ในทรวง แก้หืดไอ ฆ่าแม่พยาธิ ผล รสร้อนสุขุม แก้คลื่นเหียนอาเจียน แก้ไข้ ฆ่าพยาธิ แก้หืดไอ มองคร่อ แก้ริดสีดวงท้องมาน เมล็ด รสร้อนสุขุม ระงับปวด เจริญอาหาร ราก รสร้อนสุขุม (ร้อนติดเมาอ่อนๆ) แก้ไข้ แก้โรคตับ โรคตา ถ่ายน้ำเหลือง ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ ใช้รักษาไข้ซึ่งมีอาการอันกระทำให้ร้อน ต้น ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียด ท้องอืดเฟ้อ เปลือกต้น แก้ไข้ แก้ระดูพิการ

           งานวิจัยพบว่า มีฤทธิ์ทำให้หลอดลมของหนูขาวขยายตัว มีฤทธิ์ช่วยขับเสมหะและยับยั้งการเจริญของเชื้อแบคทีเรีย เมื่อฉีดน้ำต้มเมล็ดและรากเข้าไปในปอดของหนูขาว สารละลายที่ได้จากการต้มรากจะมีฤทธิ์ระงับการไอในหนูถีบจักร สารสกัดที่ได้จากใบมีฤทธิ์ต้านเซลล์เนื้องอกชนิดเออร์ลิช แอลแอลไชติส

           คนโบราณใช้ใบสดเคี้ยวอมเมื่อตื่นนอนทุกวัน ก่อนแปรงฟันล้างหน้า ทำให้ฟันแน่นทนดี ส่วนใบนำไปทำน้ำมัน รักษาโรคผิวหนังและเชื้อรา

           คนทีสอทะเล ชื่อวิทยาศาสตร์ Vitex trifolia Linn. สรรพคุณ ราก ขับเสมหะ ขับประจำเดือน เถา แก้ตัวพยาธิ แก้ฟกบวม แก้สมหะ แก้ลม แก้ริดสีดวงในลำคอ ใบ เป็นยาบำรุงธาตุ ขับเสมหะ ต้มน้ำอาบแก้โรคผิวหนังผื่นคัน ผล ใช้เป็นยารักษาโรคเอดส์

           การนำมาใช้ เอาแต่ใบชนิดใดชนิดหนึ่ง หรือเอามาผสมกันทั้งหมดก็ได้ตามแต่จะหาได้ ถ้าใช้หลายตัวก็เอาน้ำหนักยาเท่ากันจะนำไปต้มอาบ หรือต้มเอานำทำเป็นสารสกัดเพื่อนำไปใช้ทำสบู่ ทำความสะอาดร่างกาย ช่วยลดผดผื่นคัน ฆ่าเชื้อรา กลาก เกลื้อนได้ดี หรือเป็นชันนะตุ ก็ทำเป็นแชมพูสระผมหรือหมักผมได้ ใบคนทีจะมีกลิ่นหอมเพราะในใบมีน้ำมันหอมระเหยที่มีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้ออยู่ด้วย

           เอาใบไปดองกับแอลกอฮอล์ แล้วกรองเอาแต่นำไว้ใช้เป็นยาหัวเชื้อเพื่อทำอย่างอื่นได้อีก หรือเอาใบไปสกัดกับน้ำกะทิเคี่ยวทิ้งไว้ 6 ชั่วโมง จนได้น้ำมันคนทีสีเขียวเก็บไว้ใช้เป็นหัวเชื้อน้ำมันนวดตัวได้ หรือเอาน้ำมันใบคนที 1 ส่วน ผสมกับน้ำมันมะรุม 1 ส่วนใช้หยอดเล็บมือเล็บเท้าที่เป็นเชื้อราไม่นานก็เห็นผล

           ใครไม่รู้จักสมุนไพรคนทีทั้ง 3 ลองไปเดินที่สวนขายต้นไม้แล้วถามคนขายดู ถ้าใครพอมีบริเวณบ้านหน่อยก็นำไปปลูกไว้ใช้ประโยชน์ได้ ลองศึกษาดูตามสรรพคุณยังใช้ประโยชน์ได้อีกเยอะแยะมากมาย ส่วนมากก็นิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับ โดยเฉพาะคนทีสอทะเลเพราะดอกสวย สีม่วงสดใส เวลาออกดอกจะสะพรั่งช่วยทำให้โลกสดใสน่ามองอีกมากทีเดียว